Naxçıvanda gürbet şairimizin yubileyi
tentene ile qeyd olunur
Azerbaycan prezidentinin serencanına
esasen, resbuplikamızın her yerinde olduğu kimi, MR-daki
medeniyyat ocaqlarında İstiqlal şairi Almaz İldırmın anadan
olmasının 100 illik yubileyi tentena ila qeyd olunur. Bari
başdan xatırladaq ki, yalınız resbulikamız müraqillik elde
etdikdan sonra İstiqlal şairi Almaz İldırım özünün esi
qiymerini alıb, kirabları neşr olunaraq, xalqa çaldırılıp.
Almaz İldırım 1907-ci ilde mart ayının
24-de Bakı şeherinin yaxınlığında olan Qala kendinde anadan
olub. Azerbaycan edebiyyatı tarixine daxil olmuş Almaz
İldırımın esİ adı Ebdulhesendir. Uşaplıqdan onu babasının
adı ile Almaz çağırıblar. Almaz İldırım bu adla metbuatda
tanınıb ve meşhurlaşıb. Şairin anası Nisexanım evdarlıqla
meşğul olub uşaqlarını ehtiyaç içinde böyüdüb. Tedqiqatçılar
gösterirler ki, Almaz hele 6 yaşıda iken aileleri Şüvelana,
1920-ci ilde ise Çomberekende köçür. Kiçik Almaz 1914–15-ci
illerde ders başlananda Cenubi Azerbaycandan Bakı neft
medenlerinden işlemeye gelmiş fehle uşaqları üçün İran
hökumeti terefınden teşkil olunmuş “İttihad” mektebinde
teshil almağa başlayır. Bu mektebde dersler hem Azerbaycan,
hem de fars dilinde keçirilirdi. Sonra Almaz İldırım 1925-ci
ilde 18 yaşında Abdullah Şaiqin nümune mektebinde teshilini
devam etirdirir. Bu mektebde ders deyen müellimler-A. Şaiq
ve S.Hüseyn Q.Efendiyev (Qantemir) olublar Almaz İldırım A.şaiq
ve S. Hüseynle daha çox yaxın ünsiyyetde olub. Bu ediblerle
ünsiyyetde olmaq Almaz İldırım gelecek hayatının
formalaşmasında mühüm rol oynayıb. Almaz İldırmı “İttihad”
mektebinde oxuyarken şeir yazmağa başlayıb ele o vaxidan
ciddi mövzular üzerinde işleyib. Bu mektebde oxuyarken Almaz
İldırım Hüseyn Cavidle, Ehmed, Cavadla, Cefer Cabbarlı kimi
ediblerle tanış olub, onların eserlerini döne döne oxuyub.
Ehmed Cavad ince ruhu, hessas gelbi, alicenab davranışı ile
şairin diqqetini celb edib. Bu kimi xüsusyyetlere göre Almaz
İldırım Ehmed Cavadı özüne ustad seçib. Bu ediblerin
sayesinde Almaz İldırım o illerde faaliyyet gösteren
“Edebiyyat Cemiyeti”nin üzvü olub, mesul katib kimi
faaliyyet gösterib. Bu cemiyyetde tanınmış senetkarlarla
yanaşı genc şair ve yazıçılar da yaxından iştirak edirdiler
1926-cı ilde bu cemiyet öz faaliyyet dayandırır. Yeni bu
cemiyyet öz adını deyişdirib “Qızıl Qelemler İttifaqı”
adlanır. Cemiyyetin mecmuesinde Almaz İldırımın 6 şeiri
“Hintli gız” “Neriman” “ Qerbe” derc edilib Almaz İldırım bu
illerde ali teshil almağa da yaddan çıxarmır. Odur ki,
c,1927-ci ilde Bakı Dövlet Universitetinde şerqşünasiq
fakültesine qabul olunur. Çox çekmir ki Almaz İldırımı bu
âli tehsil ocağından xaric edirler. Sebebi de bu olur ki
guya onun atası tacir imiş. Ancaq esi haqiqetde ise şairin
atası Ebdülmehmmed kişi Çemberekendde Kiçik alış- verişle
meşğul olmuş ve ailesini gücle dolandırırmış. Onu bu kendde
ancaq bele tanıyırmışlar. Ancaq Almaz İldırım bundan çox
meyus olmasına baxmayaraq, yığıncaqlarda müzakerelerde öz
şeirleri ile çıxış edirdi 1928-ci il almaz İldırım yeni
tesis olunmuş “Azerbaycan Proletar Yazıçıları Cemiyeti”ne
getirib çıxarır.
Onun İstanbul şeherinde çıxan “ Hayat”
dergisinde “A dağlar”, “Sevdiyim” şeirleri çap olurmuşdur.
Almaz İldırım, Hüseyin Cavid, Ehmet Cavad yolu Keçmiş C.
Cabbarlı eserlerinden faydalanmışdır. Onun şeirlerinde
Vetene sevgi, üreyini veten açmaq daha üstünlük teşkil edir.
Lap aşaqlıq vaxtindan Almaz İldırım klasik edebi menbelere
derinden yiyelenmiş, xalq şeirini onun inceliklerini sevmiş,
poetik obrazlar yaratmışdır. Onun poeziyası çoxşaxelidir
İstiqlal şairini duymayan, onun şeirleri xoşuna gelmeyen
kommnistideyaları vurğunları, kükreyen ilhamından qorxanlar
Almaz İldırımı taqiblere meruz qoydu. Odur ki, onu evvelce
Dağıtsana, 2 ilden sonra ise Türkmenistana sürgün etdiler.
Bununla kifayetlenmedi qara qüvveler. Hataqarşıda sibir
habsxanası da var idi. Odur ki, o, 25 gün casus damğası ile
habsxanaya düşür, ona işgenceler verirler, saatlarla soyuq
sudu saxlayırlar. Araşdırmaları gösterir ki, ela böyrek
ağrıları xesteliyini Almaz İldırım burada tapır. Sonralar bu
ağrılardan eziyet çeker, 45 yaşlı Almaz İldırım 1952 ci il
yanvarın 14-de dünyadan köçür. Doyamadığı xoş güzeran
keçirmediyi qemli qüsseli, işgenceli dünyadan ebedi köç edir…
Almaz İldırım Türkiyede de yaşayıb.
Teqiblerden qurtaran Almaz İldırım öz sevimli dostu,
müellimi Ehmet Cavadla ve Vahab Yurdseverle görüşür. Burada
bu edibler ona yazıb-yartmağa bu cefakeş şaire kömeklik
edirler. Almaz İldırımın poeziyası da gözellik ve mehebet
yalnız doğma yurda, Azerbaycana aiddir. Özünden sonra
İstiqlal şairi 4 övlad qoyub gedir Şair derd-belaya düçar
olsa da seadet, xoşbextlik duymasa da, çox böyük ürek sahibi
idi. Azer, Araz, Otqan, Bakıxan adlı övladları olub Azer
adlı oğlu aldığımız melumata esasen, Türkiyede tanınmış neft
mütexessisidir. O hem de tanınmış şairdir. Otqan ve Bakıxan
da Türkiyede yaşayırlar. İstiqlal şairi, möhkem iradeli
Almaz İldırım maddi çetinlikler içerisinde yaşamasına
baxmayaraq 7 şeir toplusu bize miras qoyub mezmunlu neçe-neçe
meqaleler dere erdirib Haqlı olaraq Türkiyede Almaz İldırımı
hem de Türk şairi adlandırırlar. Bu gün Azerbaycan xalqı,
zerif qüdretli poeziya sahibi Almaz İldırımın 100 illik
yubüayini qeyd edir. Öz xalqını ürekten seven, bütün
çetinliklere sine geren, lakin öz dediyinden İstiqlal
ışığını sönmeye qoymayan, daim poeziyamızda meşel limi ışıq
saçan merd-mübariz Almaz İldırım irisini biz devam etdirmeli,
onu genc nesle armağan etmeliyik. Almaz İldırım mektebi merd
mübarizler mektebidir. Bu mektebden genc nesle özü üçün
nümune götürmelidir. Oxuculara İstiqlal şairinin şah damarı
olan veten hesretli üreyi daim Azerbaycanla döyünen Almaz
İldırımın iki şeirini teqdim edirik.